We włoskim rytmie - muzyka

Kraj szczególny pod względem kultury – Włochy, ojczyzna wielu nurtów artystycznych. Kolebka europejskiej architektury, malarstwa, czy muzyki, która stała się zalążkiem wielu nowych gatunków. To właśnie z tego kraju pochodzi opera.

Kulturowe dziedzictwo religijne

Początki muzyki włoskiej pamiętają zaczątek naszej ery, konkretniej czasy rzymskie i IV wiek. Pierwsze wykonywane w tym kraju utwory poddane zostały wpływowi katolicyzmu, więc były to głównie wykorzystywane podczas obrzędów, pieśni liturgiczne. Nazwano je chorałem gregoriańskim ze względu na papieża Grzegorza I. Następnie powstała odmiana wymienionego wcześniej gatunku – chorał ambrozjański. Dominacja tego typu pieśni trwała aż do pojawienia się hymnów religijnych (laudi spirituali) w XIII wieku. Ich fenomen polegał na zmianie z pieśni jednogłoskowych na chóralne. Jednym z twórców tego stylu był Giovanni da Cascia.

Przez renesans do baroku

Madrygały pieśni śpiewane na 4, 5 głosów były pierwszym przejawem muzyki świeckiej. Zapoczątkowały one kształcenie kunsztu śpiewaczego i dawanie pokazu umiejętności podczas występów publicznych. Oczywiście w dalszym ciągu rozwijała się muzyka kościelna, kształtowały się takie formy jak motet, czyli gatunek muzyczny, wokalny a capella (bez instrumentów) lub wokalno-instrumentalny. Wśród utworów świeckich pojawiły się canzonetta, villanella czy pieśni karnawałowe. Szczególne ważna była szkoła wenecka, to w niej ukształtowały się gatunki: toccata (o charakterze improwizacyjnym, przeznaczona pod instrument klawiszowy), ricercar (utwory imitacyjne i swobodne), canzona (forma poetycka, na utwory wokalne i instrumentalne).

Ośrodki muzyczne

Trzema centrami muzycznymi Włoch były Wenecja, Florencja i Neapol. Każde z nich skupiało elitę świata artystycznego, każde z nich przyczyniło się do wypracowania nowego nurtu. To z tą biorą się określenia szkół: weneckiej, florenckiej, neapolitańskiej.

Wenecja – miasto uważane za kolebkę muzyki instrumentalnej, swoje wpływy wywierała już w renesansie. Rozwijała się tu zarówno muzyka kościelna – ze względu na bazylikę św. Marka – jak i świecka – dla bogatych mieszczan.

Skupiająca znakomitych poetów, grupa Camerata wygodnie usadowiła się w Florencji, której przyniosła sławę tworząc początki opery.

Jednak to w Wenecji rozkwitł ten gatunek, to tam powstały pierwsze w europie teatry operowe.

Pierwszymi twórcami operowymi byli Claudio Monteverdi i Alessandro Scarlatti.

Widok na Neapol

Muzyka instrumentalna

Muzyka instrumentalna, poza operową zyskała szczególne wrażenie. Jednym z bardziej znanych Włoskich kompozytorów był Antonio Vivaldi. Dzięki modzie na muzykę skrzypcową nastąpił również rozkwit lutnictwa. Niccolo Paganini – najpopularniejszy wirtuoz pierwszej połowy XIX wieku również był Włochem. Powstawały utwory orkiestrowe jak i solowe. Zapoczątkowane zostały nowe formy muzyczne, takie jak solowy koncert instrumentalny z orkiestrą (A. Vivaldi), czy sonata klawesynowa (D. Scarlatti). Ze względu na sytuację polityczną w kraju, w wieku XIX zaczęła dominować Opera wzbogacona elementami patriotycznymi. Z wiekiem XX na pierwszy plan wróciła muzyka instrumentalna. Pojawiła się twórczość awangardowa w wykonaniu m.in. S. Bussottiego. Szczególnego znaczenia nabrał Mediolan, w którym w późniejszym czasie powstało pierwsze studio muzyki elektronicznej.

***

Italia